Klauzule niedozwolone są to nieuzgodnione indywidualnie postanowienia umowy zawartej z konsumentem, kształtujące jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Za klauzule niedozwolone nie uznaje się jednak postanowień, które określają główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały one sformułowane w sposób jednoznaczny. Sądy sprawują kontrolę nad tym czy klauzule niedozwolone nie zostały wykorzystane w umowach, wzorcach umownych czy też regulaminach. W przypadku sklepów internetowych większość umów zawierana jest w oparciu o postanowienia zawarte w regulaminie sklepu dlatego istotne jest żeby uniknąć w jego treści postanowień, które mogłyby zostać uznane za niedozwolone. Nie jest jednak tak, że każde postanowienie umowne zostanie przez sąd zbadane. Postępowanie w przedmiocie uznania danej klauzuli umownej za niedozwoloną musi zostać zainicjowane przez uprawniony do tego podmiot. W zależności od tego jaką formę przebierze kontrola sądowa, różna będzie skuteczność orzeczenia sadowego w stosunku do podmiotów trzecich, a w konsekwencji inny będzie zakres zakazu stosowania danego postanowienia umownego.
Kontrola sądowa postanowień umownych może mieć charakter zarówno indywidualny, jak i abstrakcyjny. Kwestie te zostały uregulowane w kodeksie postępowania cywilnego. W przypadku kontroli indywidualnej sąd bada czy postanowienia umowy zawartej na podstawie wzorca umownego czy też regulaminu mają charakter klauzul niedozwolonych. Do kontroli takiej może dojść zarówno w ramach toczącego się przed sądem postępowania, jak i w postępowaniu wszczętym specjalnie w celu zbadania postanowień danej umowy. Jeżeli sąd wyda orzeczenie, w którym stwierdzi, że dane postanowienie umowne ma charakter klauzuli niedozwolonej oznacza to, że postanowienie to było bezskuteczne w stosunku do konsumenta będącego stroną danej umowy od samego początku. Orzeczenie sądu będzie dotyczyło jedynie stron postępowania, a więc osoby trzecie nie będą mogły się powołać na bezskuteczność danych klauzul umownych w stosunku do nich nawet jeżeli stroną umowy jest ten sam przedsiębiorca.
W przypadku natomiast kontroli abstrakcyjnej sąd ocenia dane postanowienia umowne wzorca czy też regulaminu niezależnie od konkretnie zawartej umowy. Sprawy te rozpatruje Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów będący wydziałem Sądu Okręgowego w Warszawie. Powództwo w danej sprawie może zostać wytoczone m. in. przez konsumenta, który zgodnie z treścią oferty mógłby zawrzeć z przedsiębiorcą umowę zawierającą kwestionowane postanowienie, a także organizacja pozarządowa, do której zadań statutowych należy ochrona interesów konsumentów, powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów oraz Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Co istotne w przypadku wytoczenia takiego powództwa nie jest możliwe zawarcie przez strony ugody. Sąd wydając orzeczenie, w którym stwierdza, że dane postanowienie ma charakter niedozwolony, zakazuje jego dalszego wykorzystywania. Wyrok podlega publikacji w Monitorze Sądowym i Gospodarczym i cechuje go prawomocność rozszerzona, co oznacza, że wiąże on nie tylko strony, ale również inne podmioty. Treść klauzuli niedozwolonej jest umieszczana w rejestrze postanowień wzorców uznawanych za niedozwolone, który jest prowadzony przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Od momentu wpisania danego postanowienia umownego do tego rejestru obowiązuje zakaz wykorzystywania danego postanowienia we wzorcach umownych, regulaminach, czy też konkretnych umowach. Treści klauzul niedozwolonych umieszczane są regularnie na stronie Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumenta pod adresem http://uokik.gov.pl/rejestr/.
